Założenia długofalowej polityki senioralnej na lata 2014–2020

Celem polityki senioralnej w Polsce jest wspieranie i zapewnienie możliwości aktywnego starzenia się w zdrowiu oraz możliwości prowadzenia w dalszym ciągu samodzielnego, niezależnego i satysfakcjonującego życia, nawet przy pewnych ograniczeniach funkcjonalnych. Dokument składa się z następujących części:

  1. Sytuacja demograficzna Polski – stan obecny, perspektywy rozwoju, główne wyzwania
  2. Zdrowie i samodzielność
  3. Aktywność zawodowa osób 50+
  4. Aktywność edukacyjna, społeczna i kulturalna osób starszych
  5. Srebrna gospodarka
  6. Relacje międzypokoleniowe

Dokument jest dostępny na stronach Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej: senior.gov.pl/polityka_dlugofalowa.

Rządowy program na rzecz aktywności społecznej osób starszych na lata 2014–2020 (ASOS)

Dokument programowy zawiera m.in. następujące rozdziały:

  • Diagnoza – opisuje sytuację osób starszych
  • Podstawa prawna programu
  • Cele programu
  • Główne założenia programu
  • Priorytety i kierunki interwencji
  • Finansowanie programu
  • Beneficjenci programu
  • Warunki i zasady składania ofert i realizacji programu
  • Zasady finansowania
  • Nadzór nad realizacją programu

Aktywność społeczna osób starszych skupia się często wokół inicjatyw lokalnych. Program ma na celu zwiększenie zaangażowania społecznego osób starszych poprzez włączenie w różne formy edukacji i współpracy międzypokoleniowej. Program służy wsparciu finansowemu ofert organizacji oraz instytucji działających na rzecz osób starszych. Oferty są weryfikowane w trybie konkursowym i obejmują następujące priorytety:

  • Priorytet I: Edukacja osób starszych
  • Priorytet II: Aktywność społeczna promująca integrację wewnątrz- i międzypokoleniową
  • Priorytet III: Partycypacja społeczna osób starszych
  • Priorytet IV: Usługi społeczne dla osób starszych (zewnętrzne)

Budżet programu obejmuje kwotę 280 mln zł, przy czym rocznie przeznacza się kwotę 40 mln. Wsparcie finansowe ma charakter dotacyjny, a wartość dotacji wynosi od 20 000 do 200 000 zł. Podmioty składające ofertę wnoszą wkład własny w wysokości min. 10% wartości projektu. Za wkład własny uznaje się wkład pieniężny i osobowy. Swoje oferty mogą składać również UTW.

Program ASOS dostępny jest na stronie: asos2015.mpips.gov.pl.

Polityka senioralna w innych krajach

Polityka senioralna jest określana w dokumentach strategicznych Światowej Organizacji Zdrowia (WHO), Komisji Europejskiej, OECD oraz władz regionalnych i lokalnych poszczególnych państw. W dokumentach tych definiuje się pojęcie „aktywne starzenie” (active ageing) jako proces optymalizacji możliwości związanych ze zdrowiem, partycypacją i bezpieczeństwem w celu zwiększenia poziomu jakości życia osób starzejących się. Jako przykłady dokumentów strategicznych można wymienić np.:

  • „Strategia i plan działania dla zdrowego starzenia się w Europie 2012–2020” (WHO)
  • Raport Komisji Europejskiej – „The 2015 Ageing Report”
  • „Starzenie w miastach” – publikacja OECD
  • „Age-friendly Cities” (Miasta przyjazne starzeniu) – Przewodnik WHO

Pod egidą WHO powstała globalna sieć miast i gmin (ok. 200) stwarzających dobre warunki dla aktywnego starzenia się mieszkańców. W roku 2013, podczas prezydencji Irlandii w UE, została opracowana tzw. „Deklaracja dublińska”, która transponuje na Europę ustalenia WHO. Deklarację podpisało wielu przedstawicieli miast z krajów członkowskich UE (np. władze wszystkich miast Irlandii, a z Polski – prezydenci Warszawy i Krakowa). Sygnatariusze tej deklaracji zobowiązali się do opracowania i wdrażania w swoich miastach planu działań poprawiających warunki życia osób starszych i dzielenia się swoimi doświadczeniami z innymi uczestnikami sieci. 7 grudnia 2015 r. rozpoczyna się w Brukseli promocja europejskiego porozumienia „The Covenant on Demographic Change”, kontynuującego powyższe działania.

Publikacje

Zachęcamy Państwa do zapoznania się z niektórymi publikacjami dotyczącymi osób starszych, Uniwersytetów Trzeciego Wieku, itp. Niektóre będziemy zamieszczać, inne omawiać skrótowo i odsyłać do stron internetowych.

Zaczynamy od publikacji:

  1. Biuletyn nr 9 „Uniwersytety Trzeciego Wieku”
  2. „Miasta przyjazne starzeniu” – Przewodnik (oprac. WHO, język polski)
  3. „Zoom na UTW” – Raport z badania (oprac. Towarzystwo Inicjatyw Twórczych „ę”)
  4. „Program ASOS”
  5. „Active Ageing Index 2014 Analytical Report” (oprac. Komisja Europejska, język angielski)

Wskaźniki aktywnego starzenia 2014

Wskaźniki aktywnego starzenia (AAI) opracowywane są przez Dyrekcję Generalną Komisji Europejskiej ds. Zatrudnienia, Spraw Społecznych i Włączenia Społecznego oraz Wydział ds. Ludności Europejskiej Komisji Gospodarczej ONZ. Wskaźnik aktywnego starzenia służy do pomiaru dobrobytu osób starszych i ich wkładu w życie społeczeństwa. Obejmuje on następujące cztery aspekty, którym przypisuje się odpowiednie wagi:

  1. Zatrudnienie - waga 35%
  2. Uczestnictwo w życiu społeczeństwa (partycypacja społeczna – wolontariat, opieka nad dziećmi i wnukami, osobami starszymi, aktywność polityczna) - waga 35%
  3. Niezależne życie w zdrowiu i bezpieczeństwie (ćwiczenia fizyczne, dostęp do opieki medycznej, bezpieczeństwo finansowe i fizyczne, uczenie się przez całe życie) - waga 10%
  4. Możliwości i warunki sprzyjające aktywnemu starzeniu (kondycja psychiczna, więzi społeczne, korzystanie z technologii informatyczno-komunikacyjnych, wykształcenie) - waga 20%

Wskaźniki te obliczono dla 28 państw członkowskich UE. Najwyższy wynik uzyskała Szwecja - 44%, natomiast Dania, Irlandia, Wielka Brytania, Finlandia i Holandia uzyskały 38%. Najniższe wskaźniki uzyskały: Słowacja, Węgry, Polska i Grecja. W przypadku Polski jest to wskaźnik 28% i zajmujemy 27., przedostatnie miejsce. Natomiast pod względem partycypacji społecznej jest to ostatnie miejsce ze wskaźnikiem 12,1% przy średniej 17,7% i najwyższym wskaźnikiem dla Irlandii - 24,1 %.

Na górę